Knowledge for All: બસ અને ટ્રક નિર્માતા કંપની "અશોક લેલેન્ડ" કે જે ગણાય છે ભારતના રસ્તાનો રાજા | Ashok Leyland, a bus and truck manufacturer, is considered the king of India's roads

by Dr. Hardik Ramani

નમસ્કાર મિત્રો,

બસ અને ટ્રક કે જે હેવી મોટર વેહિકલ ગણાતા હોઈ છે જે દેશ વિદેશમાં દરેક સ્થળો અને જગ્યાઓ માટે ટ્રાન્સપોર્ટેશનનો સૌથી મોટો હિસ્સો ધરાવે છે. આજે આપણા ઘરમાં આવતી કોઈ પણ વસ્તુ તેની મેન્યુફેક્ચરિંગ કંપનીથી આપણા ઘર સુધી પહોંચતા કેટલી બધી રીતે ટ્રાવેલ કરીને આવતી હોઈ છે પરંતુ મોટા પ્રમાણમાં જયારે તે કંપનીથી આપણા રાજ્ય અને આપણા શહેર સુધી તો મોટા ટ્રક દ્વારા જ પહોંચાડવામાં આવતી હોઈ છે. ભારતના રસ્તાઓ પર દેખાતા આ ટ્રકોમાં 35% થી વધુ ટ્રક માત્ર એકજ કંપનીના દ્રશ્યમાન થાય છે એ છે "અશોક લેલન્ડ"

કંપનીની શરૂઆત અને તેનો ઇતિહાસ

ભારતમાં જ બનતા અને ભારતીય કંપની દ્વારા જ બનાવામાં આવતા ટ્રકો, બસો, કન્સ્ટ્રક્શન ઇકવીપમેન્ટ્સ એન્ડ ઓટોમોબાઇલ્સ તેમજ અન્ય ઘણા સ્પેશિયલ કોમર્શિયલ વાહનો માટે આજે અશોક લેલન્ડ ભારતની ટાટા બાદ બીજી સૌથી મોટી કંપની છે. આ કંપનીની શરૂઆત 7 સપ્ટેમ્બર 1948 ના રોજ પંજાબના એક ફ્રીડમ ફાઈટર રઘુનંદન સરન દ્વારા થઇ હતી. તેમના પુત્રના નામથી તેમણે અશોક મોટર્સની સ્થાપના કરી હતી અને કંપની તેના શરૂઆતી સમયમાં ગાડીઓનું ઉત્પાદન કરતી હતી. ભારતમાં ઓટોમોબાઇલ બિઝનેસ હજુ પાપા પગલી કરતો હતો તેવામાં રઘુનંદન સરન દ્વારા ચેન્નાઇમાં તેમનો ઔદ્યોગિક એકમ સ્થાપ્યો હતો જેમાં ત્યાંની રાજ્ય સરકારનો ઘણો ટેકો તેમને મળ્યો હતો. ઇંગ્લેન્ડથી ઓસ્ટિન કમ્પનીના પાર્ટ્સ ઈમ્પોર્ટ કરી તેઓએ ગાડી એસેમ્બલ કરી વેચવાનું શરુ કર્યું હતું પરંતુ આઝાદ ભારતના નવનિર્માણ માટે ટ્રાન્સપોર્ટેશનની મોટી જરૂરતને સમજતા ટ્રક અને બસનું મેન્યુફેક્ચરિંગ કરવાનું બીડું રઘુનંદજીએ ઉઠાવી લીધું હતું. તેમને ફોરેનની કમ્પની લેલેન્ડ સાથે હાથ મિલાવી ભારતમાં પણ સ્વદેશી મોટા વાહનો બનાવવાની ઈચ્છા હતી પરંતુ એક હવાઈ દુર્ઘટનામાં તેમનું મોત નિપજતા તેમનું સ્વપ્ન તેમની કમ્પનીના બીજા શેર હોલ્ડરો અને રાજ્ય સરકાર દ્વારા પૂર્ણ કરવામાં આવ્યું હતું.

ભારતમાં અશોક લેલેન્ડ કંપનીનો વ્યાપ

છેલ્લા 60-70 વર્ષોમાં અશોક લેલેન્ડ કમ્પની દ્વારા કરોડોની સંખ્યામાં ટ્રક, બસ, કન્સ્ટ્રક્શન ટ્રાન્સપોર્ટેશન વાહનો તથા સ્પેશિયલ પર્પઝ વાહનો બનાવવામાં આવ્યા છે જે ગત વર્ષોમાં ભારતની સૌથી મોટી અને સૌથી વધુ કોમર્શિયલ વાહનો બનાવતી કંપની તરીકે પ્રસ્થાપિત હતી અને હજુ પણ ભારતની બીજી સૌથી મોટી તથા વિશ્વની 3 સૌથી મોટી ટ્રક બનાવતી કંપની છે અને 10મી સૌથી મોટી બસ બનાવતી કંપની છે. ભારત સરકાર તથા અનેકો રાજ્ય સરકાર તેમના અંગત રાજકીય ટ્રાન્સપોર્ટેશન વિભાગમાં હજારોની સંખ્યામાં બસો ચલાવે છે તેમજ ભારતીય સેના ઘણા હેવી ટ્રક્સ અને સ્પેશિયલ ટ્રક્સ અશોક લેલેન્ડના જ વાપરે છે.

અશોક લેલેન્ડ કંપનીની ખાસિયતો અને વિદેશમાં વેપાર

અશોક મોટર્સ 1955 બાદ જયારે વિદેશી કંપની લેલેન્ડ સાથે જોડાઈ ત્યારબાદથી માત્ર કોમર્શિયલ વાહનો પર જ આ કંપની દ્વારા ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે તેમજ વિવિધ ટેક્નોલોજીમાં પણ આ કંપની દ્વારા જરૂરી સુધારાઓ અને મોડિફિકેશન આપવામાં આવતું રહ્યું છે. એન્જીનની સારી ક્ષમતા, ટકાઉપણું તેમજ વિવિધ પાર્ટ્સની આસાન સપ્લાઈને કારણે અશોક લેલેન્ડ આજે દુનિયાભરમાં ખુબ પ્રચલિત થઇ ગયું છે. ભારત સિવાય શ્રીલંકા, બાંગ્લાદેશ અને નેપાળમાં તેનું સૌથી મોટું વેચાણ કરે છે તેમજ મધ્ય એશિયાયી દેશમાં પણ વર્ષે ચારથી પાંચ હજાર જેટલા યુનિટ્સનું વેચાણ કરે છે. યુએઈમાં કમ્પની તેના બસ એસેમ્બલી વિભાગો ધરાવે છે અને ત્યાં અનેક બસ મોડલ્સ પણ વેંચી રહી છે.

અશોક લેલેન્ડ કંપનીની વિશાળ રેન્જ

અશોક લેલેન્ડ સમયની સાથે ચાલતા ઘણી પ્રકારના ટ્રાન્સપોર્ટેશન વેહીકલ્સ બનાવી રહી છે અને માર્કેટમાં ખુબ સફળતાથી વેચી પણ રહી છે. બસ સિંગમેન્ટમાં પ્રાઇવેટ બસ, સ્કૂલ બસ, સ્પેશિયલ બસ, CNG બસ તથા ઇલેક્ટ્રિકલ બસના ઉત્પાદનમાં અશોક લેલેન્ડ આજે પણ દેશમાં મોખરે છે. એક સમયે મેટ્રો શહેરોમાં ચાલતી ડબલ ડેકર બસોની શરૂઆત પણ અશોક લેલેન્ડ કંપની દ્વારા જ કરવામાં આવી હતી. ખુબ જાણવા જેવી બાબત તો એ છે કે બસમાં પાવર સ્ટેરીંગ લાવનારી પ્રથમ કંપની પણ અશોક લેલેન્ડ જ હતી અને આજે મોડ્યુલર ટ્રક્સની રેન્જમાં આ કંપની ખુબ સારું સેલિંગ પણ કરી રહી છે.